موضوعات مرتبط با شرکت ایران خودرو
ایران خودرو که با نام آیکو نیز شناخته می‌شود، نام یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شرکتهای خودروسازی ایران است که در سال 1341 توسط برادران خیامی با سرمایه اولیه در حدود 10 میلیون تومان تأسیس شد و تا سال‌ها با صادرات خودروهای خود به بسیاری از کشور‌ها، از پیشتازان منطقه محسوب می‌شد. این برند خودروساز ایرانی در دهه‌‌های اول فعالیت خود به صورت تخصصی در تولید خودروهای شرکت پژو تحت لیسانس فعالیت می‌کرد. اولین مدل خود، ایران خودرو پیکان، بر اساس پژو 504 توسعه یافت و به یکی از محبوب‌ترین خودرو‌ها در ایران و عراق تبدیل شد.
از سال 1369 ایران خودرو به تولید مدلهای پژو 405 روی آورد و در سال 95 مدلی بر پایه پژو 205 معرفی شد که به عنوان ارزان‌ترین خودروی جدید خاورمیانه معرفی شد. محصولات مختلف این برند امروزه شامل خودروهای سواری، اتوبوس و مینی بوس‌ها هستند. تولیدات این برند در طول زمان گسترده‌تر شد و البته بعد از انقلاب مسیر بسیار پرپیچ و خمی را تا رسیدن به وضعیت فعلی طی کرد. در ادامه روند فعالیت‌های این شرکت را بررسی خواهیم کرد.
برندی که امروزه آن را با نام ایران خودرو می‌شناسیم، با نام اولیه ایران ناسیونال فعالیت خود را آغاز کرد. احمد خیامی و محمود خیامی دو برادری بودند که سرمایه اولیه برای راه اندازی این برند را در سال 1341 تامین کردند. در نهایت شرکت در شهریور سال 41 با شماره ثبت 8352 به ثبت رسید.
فعالیت اولیه ایران ناسیونال با تولید اتوبوس آغاز شد. اولین محصولی که توسط این شرکت تولید شد، اتوبوس ال پی بود که شاسی اصلی آن از آلمان وارد می‌شد. وظیفه این برند مونتاژ قطعات و کابین بر روی شاسی بود. اما این چیزی نبود که برادران خیامی در فکر آن بودند. آن‌ها قصد داشتند با خودکفایی در تولید خودرو، محصولی را تولید کنند که عامه مردم بتوانند از آن استفاده کنند. اما این موضوع نیازمند همکاری با برند‌های خارجی فعال در این زمینه بود. در نهایت پس از انجام مذاکرات، همکاری با برند روتس انگلستان برای مونتاژ پیکان، در سال 45 آغاز شد که در انگلیس با نام هیلمن‌‌هانتر شناخته می‌شد.
بعد‌ها مدلهای مختلف پیکان مثل دولوکس، جوانان، استیشن و وانت وارد بازار شد. این برند که در سال‌های اولیه با ظرفیت تولید 10 خودرو سواری و 7 اتوبوس شروع به فعالیت کرد، با استقبال بی‌نظیر مردم در داخل و خارج رو به رو شد تا جایی که در سال 56 توانست 98 هزار دستگاه پیکار را تولید و روانه بازار کند. در همین راستا و با افزایش تولید محصولات، برند ایساکو برای تولید قطعات مورد نیاز در ساخت خودرو‌ها تاسیس شد. در سال 56 ایران ناسیونال اعلام کرد که پیکان به دلیل قدیمی شدن باید از خط تولید کنار برود و برنام‌های برای همکاری با پژو در مونتاژ پژو 305 تدوین شد که با وقوع انقلاب این برنامه به سرانجام نرسید.
با وقوع انقلاب در سال 57 چپ گرایان و حامیان انقلاب در بازار، افراد صنعتگر را پایگاه امپریالیسم می‌دانستند. با این رویکر ایران ناسیونال ملی اعلام شد و افرادی مانند محمود خیامی در دادگاه محاکمه شدند و اموال آنان از جمله کارخانه‌ها و املاک شخصی مصادره گشت. پس از آن محمود خیامی از کشور اخراج و به انگلستان رفت.
پس از انقلاب و با شروع جنگ، وضعیت برای بسیاری از صنایع و همچنین خودروسازی ایران ناسیونال تحت تاثیر قرار گرفت. عدم تامین قطعات، کمبود ارز و تامین منابع اولیه و همچنین دستگاه‌هایی که به مرور مستهلک شده بودند، این برند را در آستانه ورشکستگی قرار داد.
با رویکرد‌های جدیدی که برای صنایع اتخاذ شد، در سال 1367 و طی امضای یک قرارداد 3 ساله با شرکت پژو فرانسه تولید محصول پژو 405 در کشور آغاز شد. بعد از آن در سال 68 سالن‌های تولید، شروع به تولید دستگاه‌های اتوبوس کردند و با تولید 6000 دستگاه در سال تحول بزرگی در تولیدات این برند ایجاد شد. به مرور زمان و از سال 70 تولید پیکان مجددا در دستور کار قرار گرفت و همزمانی آن با تاسیس شرکت ساپکو از اتفاقات مهم آن سال بود. رفته رفته از سال 73 تحولات مهمی برای افزایش تولید محصولات اتفاق افتاد تا به دریافت گواهی ایزو 9002 منجر شد.
تاسیس ساپکو شروعی برای تولید اولین خودرو ملی بود. در سال 1381 اولین خودرو ملی بعد از انقلاب یعنی سمند، وارد بازار شد. رفته رفته محصولات دیگر مانند پژو پارس و پژو 206 نیز به بازار راه پیدا کردند. نکته حائز اهمیتی که در دهه 80 وجود داشت، ساخت اولین موتور ملی برای خودرو‌ها بود که بر یک موتور گازسوز به شمار می‌رفت. فروش و تولید سمند تنها به ایران محدود نشد. در اواخر دهه هشتاد این خودرو در کشور‌های سوریه، بلاروس و آذربایجان نیز وارد خط تولید شد.
خودروی رانا را می‌توان به عنوان دومین خودرو تولید داخلی شناخت که برای اولین بار در سال 87 تولید شد. علاوه بر این در همین دهه همکاری رنو با ایران خودرو محصول ال 90 را در زمره محصولات مهم این برند قرار داد.
در سال 1385 تولید موتور‌های داخلی به عنوان یک تحول در تولیدات شرکت خودروسازی ایرانی شناخته شد. در این سال 491 دستگاه موتور توسط برند ایران خودرو تولید شد. موتور‌های EF که موتور‌های ملی نیز نامیده می‌‌شوند، خانواد‌های از موتور‌های چهار سیلندر توسط شرکت خودروسازی ایران خودرو (IKCO) هستند. اولین موتور‌های این خانواده به طور مشترک توسط شرکت نیرومحرکه ایران خودرو (IPCO) و F.E.V GmbH آلمان طراحی شد. مدلهای بعدی به تنهایی توسط IPCO طراحی شدند. IPCO شرکت طراحی و تولید پیشرانه IKCO است. EF4 و EF7 موتور‌های دوگانه سوز هستند که از CNG به عنوان سوخت اصلی خود استفاده می‌کنند و می‌توانند از بنزین نیز استفاده کنند.
ایران خودرو تا اواخر دهه هشتاد فروش بسیار خوبی را در مورد محصولات خود تجربه می‌کرد تا جایی که توانست به رکورد تولید خودرو سبک دست پیدا کند. اما در سال 90 شرکت پژو پس از 20 سال همکاری مشترک با این برند، به صورت یکطرفه از توافق خارج شد. در این سال‌ها فشار تحریم‌ها صنعت خودروسازی را بیش از گذشته تحت فشار قرار داد. با این حال پس از توافق برجام ایران خودرو تلاش‌های بسیاری را در جهت شروع دوباره همکاری با پژو و سایر شرکتهای معتبر خودروسازی دنیا مثل فولکس واگن و فیات به کار گرفت. طبق گزارشات، با وجود آن که این شرکت سرمایه عظیمی را برای از سرگیری همکار‌ها با پژو صرف کرد، اما این تلاش نتیج‌های در پی نداشت و بازگشت تحریم‌ها منجر به قطع همکاری شد.
امروزه آیکو مدعی است که بر تکنولوژی تولید خودرو‌هایی که قبلا با همکاری پژو تولید می‌شد، مسلط است و خودرو‌هایی مانند تارا بر اساس این تکنولوژی راهی بازار شد‌ه‌اند.
با وجود فشار تحریم‌ها در سال‌های اخیر این برند نوسانات بسیار زیادی را تجربه کرده است که باعث ایجاد تغییراتی در مسیر کلی آن شد. با وجود سرمایه گذاری‌های گسترده این شرکت در طی این سال‌ها نتوانسته است راهی به بازار‌های خارجی پیدا کند. سیاسی کاری و نبود برنامه ای مدون دلایل اصلی شکست‌های اصلی در سیاست‌های خارجی این برند بوده است. علاوه بر این حمایت‌های غیراصولی دولت باعث ناکارآمدی محصولات آن در بازار فعلی شده است.
نارضایتی‌ها در سال‌های اخیر باعث شده است تا بازنگری کلی در تولیدات سال‌های اخیر انجام شود. این گروه صنعتی محصولات نسبتا متنوعی را به بازار عرضه کرده است. اما هنوز تا رسیدن به ایده آل فاصله زیادی دارد. تدوین برنامه هفت ساله برای تغییرات اساسی در خودروسازی، از رویکرد‌هایی است که امید می‌رود بتواند به بهتر شدن وضعیت تولیدات این برند کمک کند.
در این بخش لیستی از محصولات تولید شده توسط این برند را از گذشته تا به امروز آورد‌ه‌ایم.
|
نوع محصول |
نام محصول |
|
اتوبوس |
|
|
مینی بوس |
|
|
سواری |
|
|
وانت |
|
|
کامیون |
|
