تاریخچه پرسپولیس

باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس یکی از پرطرفدارترین و محبوب‌ترین باشگاه‌های ورزشی ایران است. در تمام نظرسنجی‌های رسمی انجام شده طی سالیان متوالی، باشگاه ورزشی پرسپولیس با اختلافی تقریباً ثابت، به عنوان محبوب‌ترین باشگاه شناخته شده و از این حیث، سندیتی بر محبوبیت غالب این باشگاه وجود دارد. همچنین در گزارش رسمی کنفدراسیون فوتبال آسیا AFC پرسپولیس به عنوان پرهوادارترین تیم آسیا شناخته می‌شود. به علاوه شبکه ورزشی معروف «ای‌اس‌پی‌ان» نیز در سال ۲۰۱۲ فهرستی از تیم‌های محبوب آسیا منتشر کرد که پرسپولیس، در صدر این فهرست قرار داشت. گفتنی است که این تیم، با 38 عنوان قهرمانی و 28 جام در سطح کشوری، پرافتخارترین تیم فوتبال ایران نیز محسوب می‌شود.

این باشگاه ورزشی دی ماه 1342 پایه گذاری شد و در طول دهه‌های مختلف، دستخوش تلاطمات فراوان گردید. اما در پس تمام این تلاطم‌ها، این باشگاه بارها و بارها توانست خود را از ورطه انحطاط نجات دهد و دوباره با پشتوانه محبوبیت مردمی خود، به صدر جدول‌های مختلف راه یابد. پرسپولیس تنها تیم باشگاهی است که از زمان تاسیس تا کنون، در بالاترین سطح باشگاهی کشور حضور دارد و هرگز به لیگ‌های دسته پایین‌تر سقوط نکرده است. در این مطلب قصد داریم تاریخچه کاملی از باشگاه پرسپولیس و اتفاقاتی که از زمان تاسیس تا به امروز برای آن افتاده را به شما ارائه دهیم. همچنین مروری بر افتخارات، قهرمانان، مربیان و دستاوردهای این باشگاه نیز خواهیم داشت.

تاسیس باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس

نام باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس در دی ماه 1342 توسط بوکسور معروف آن دوران، علی عبدو پایه‌گذاری گردید. علی عبدو در منطقه جاده قدیم شمیرانات، باشگاه بولینگی تاسیس کرد که بعدها به نام بولینگ عبدو معروف شد. نام ثبت شده این باشگاه پرسپولیس بود که در چند ورزش مختلف مانند بولینگ، والیبال، بسکتبال و اسکیت فعالیت می‌کرد و تیم فوتبالی نیز در لیگ دسته دوم تهران داشت. در اواسط دهه چهل، یکی از پرطرفدارترین باشگاه‌های فوتبال تهران یعنی باشگاه شاهین (که بازیکنان ملی پوش زیادی هم داشت)، به دستور مستقیم سازمان ورزش، منحل شد. پس از انحلال باشگاه شاهین، علی عبدو به رایزنی با پرویز دهداری (مربی شاهین) و امیرمسعود برومند (سرپرست شاهین) پرداخت تا بازیکنان شاهین و ساختار فنی آن، به تیم پرسپولیس منتقل شوند.

با پیوستن کادر فنی و اغلب بازیکنان تیم شاهین به پرسپولیس، اولین تیم رسمی باشگاه پرسپولیس به مربی‌گری پرویز دهداری و سرپرستی مسعود برومند، شروع به کار کرد. این تیم که به دلیل محبوبیت تیم شاهین از همان سال اول از اقبال مردمی برخوردار بود، در نخستین فصل حضور خود در رقابت‌های دسته دو تهران قهرمان شد و به سطح اول لیگ فوتبال ایران راه یافت. راهیابی پرسپولیس به لیگ باشگاه‌های ایران تا به امروز پیوسته ادامه داشته است. همچنین این تیم در همان سال اول با به دست آوردن قهرمانی لیگ باشگاه‌های ایران، به عنوان نخستین نماینده ایران در جام رسمی باشگاه‌های آسیا حضور پیدا کرد.

نخستین چالش جدی باشگاه پرسپولیس در سال 1348 رقم خورد. زمانی که مدیرعامل شرکت خودروسازی ایران ناسیونال برای تبیلغ خودروی جدید خود (پیکان) با علی عبدو به توافق رسید و تمامی بازیکنان محبوب شاهین (که در پرسپولیس بودند) به باشگاه پیکان منتقل کرد. در آن سال پیکان قهرمان لیگ ایران شد و پرسپولیس در جایگاه یازدهم قرار گرفت. اما سال بعد تمامی بازیکنان به پرسپولیس برگشتند و درخشش این تیم در صدر جدول با مربی‌گری حسین فکری از سر گرفته شد.

دهه قهرمانی‌های متوالی (1350-1360)

در سال 1350 پرسپولیس با مربی‌گری آلن راجرز (مربی انگلیسی) به عنوان قهرمانی جام منطقه‌ای ایران رسید. سال 51 این جام برگزار نشد و در سال 1352 با پایه گذاری جام تخت جمشید، پرسپولیس طی پنج دوره برگزاری این لیگ، به دو قهرمانی (سال‌های 1352 و 1354) و سه نائب قهرمانی (سال‌های 1353، 1355 و 1356) رسید. در جام تخت جمشید 1357 نیز پرسپولیس یکی از مدعیان قهرمانی بود که با وقوع انقلاب، این جام نیمه تمام باقی‌ ماند.

پس از وقوع انقلاب، آلن راجرز از ایران رفت و لیگ فوتبال ایران منحل شد. علی عبدو که تمامی اموالش مصادره شده بود، به آمریکا گریخت و در بهمن سال 58 به دلیل سکته قلبی فوت شد. باشگاه پرسپولیس هم که جزوی از اموال عبدو بود، توسط بنیاد مستضعفین مصادره شد. پرسپولیس پس از انقلاب در جام غیر رسمی شهید اسپندی شرکت کرد و قرمان شد، اما به دلیل نداشتن محل تمرین، نداشتن دفتر اداری، روشن نبودن مدیریت و... این تیم از هم پاشید و بسیاری از بازیکنان، از این تیم خارج شدند. مالکیت پرسپولیس در نهایت به وزارت ورزش و جوانان رسید و فعلاً هم تحت مالکیت همین وزارتخانه است.

جنجال‌های تغییر نام باشگاه (1360-1370)

از نگاه انقلابیون در سال‌های اولیه تشکیل حکومت جدید، فوتبال اسبابی برای سرگرمی جوانان و پرت کردن حواس آنان توسط شاه بود و به همین خاطر، حکومت چندان روی خوشی به آن نشان نمی‌داد. با گذر زمان اما این دیدگاه، جای خود را به مصادره فوتبال به نفع جناحین سیاسی داد. در ابتدای انقلاب و پس از شهادت شهید چمران در سال 1360، مصطفی داوودی رئیس وقت سازمان تربیت بدنی در نامه‌ای به امام خمینی نام اعلام کرد که نام باشگاه، از پرسپولیس به چمران تغییر کرده است. بازیکنان به نشانه اعتراض به این تصمیم، در بازی مقابل تیم هما حاضر نشدند و در این بازی و در آن جام، بازنده اعلام شدند. با مقاومت کادر فنی، پس از کش و قوس‌های فراوان، نام تیم مجدداً به پرسپولیس تغییر یافت.

با مصادره پرسپولیس توسط بنیاد مستضعفان، در سال 1365 بار دیگر نام پرسپولیس توسط مدیر این بنیاد، به آزادی تغییر کرد. یک بار دیگر اعتراض بازیکنان و مقاومت آنان در برابر تغییر نام، باعث عدم حضور پرسپولیس در لیگ باشگاه‌های تهران شد. محمود خوربین سرپرست وقت تیم، اعلام کرد که هیچ یک از بازیکنان و کادر فنی، حاضر به بازی در لباس تیمی به نام آزادی نیستند. آن زمان مدیر باشگاه، محمدعلی دقت پور بود که اعلام کرد چنانچه بازیکنان با این نام به زمین نیایند، بازیکنان و کادر فنی دیگری را با آن‌ها جایگزین خواهد کرد. اما این تهدید نیز جوابگو نبود و بنابراین، رایزنی‌های فراوان و نشست‌های متعدد با بازیکنان و سازمان تربیت بدنی برگزار شد. در نهایت، تصمیم دولتی بر آن شد که نام تیم، از پرسپولیس به شرکت فرهنگی ورزشی پیروزی-سهامی خاص تغییر یابد. نامی که هر چند آن نیز نه در میان بازیکنان و نه در میان مردم، اقبال چندانی نیافت. پرسپولیس با تمام سیاست‌های تحمیلی و فشارهای وارده، تا هم اکنون نیز پرسپولیس باقی ماند.

انتصاب استانکو به عنوان مربی (1370 - 1380)

دهه هفتاد را می‌توان به دهه آغاز فعالیت‌های سیاسی تیم‌ها در جناحین مختلف سیاسی قلمداد کرد. پرسپولیس در آذر ماه 72 به وزارت معادن و فلزات واگذار شد و امیر عابدینی مدیر آن گردید. در این دوران، پرسپولیس شروع به جذب مربیان خاریجی کرد. در سال 1373 استانکو پوکله‌پوویچ مربی کروات، به تهران آمد و مربی‌گری تیم پرسپولیس را بر عهده گرفت. او تا سال 1376 مربی پرسپولیس بود و پس از آن مجدداً علی پروین رهبری این تیم را در دست گرفت. پرسپولیس بین سال‌های 70 تا 80 در ده جام آزادگان ایران شرکت کرد و توانست 4 قهرمانی و 3 نائب قهرمانی لیگ آزادگان و 2 قهرمانی جام حذفی را به دست آورد. به علاوه یک‌بار نیز موفق شد قهرمان جام برندگان آسیا شود و سه بار نیز به مقام سومی جام باشگاه‌های آسیا دست یابد. عمده بازیکنان پرسپولیس در این دوران، اعضای اصلی تیم ملی ایران بودند. به طوری که در جام جهانی 1998، تعداد 9 نفر از بازیکنان تیم ملی، از باشگاه پرسپولیس بودند. از ستارگان این دوران می‌توان به حمید استیلی، افشین پیروانی، احمدرضا عابدزاده، علی انصاریان، علی کریمی و... اشاره کرد.

دوران جدال با بحران (1380 - 1390)

دهه هشتاد را تقویم باشگاه پرسپولیس با عنوان دوران جدال با بحران نام‌گذاری کرده است. دورانی که درگیری بین سهام‌داران تیم به اوج خود رسیده بود و مجمع، قادر به انتخاب یک مدیرعامل و حفظ آن در این سمت نبود. در آغاز این دهه با پایه‌گذاری لیگ برتر خلیج فارس ایران، پرسپولیس در نخستین دوره آن توانست مقام قهرمانی را به دست بیاورد؛ اما پس از آن، تغییرات پیاپی در ترکیب، مربی، کادر فنی و... باعث شد که پرسپولیس دوران تلخی را پشت سر بگذارد. در این دوران بدترین نتیجه پرسپولیس، رتبه نهم لیگ برتر بود. در سال 87 پرسپولیس که در تلاش برای احیای دوران اوج خود بود، پس از 6 سال دوری از جام‌ها، قهرمان لیگ برتر شد. در سال‌های 89 و 90 نیز به صورت پیاپی قهرمان جام حذفی شد تا این دهه پر تلاطم با 4 جام به پایان برسد.

آغاز مربیگری ایوانکوویچ (1390 تا به امروز)

دهه 1390 را می‌توان دهه بازگشت پرسپولیس به دوران اوج خود دانست. با کم شدن حواشی در سطح مدیریت و روی کار آمدن علی اکبر طاهری، پرسپولیس پس از ده سال تلاطم، رنگ آرامش را دید. در سال 1394 برانکو ایوانکوویچ که پیش از آن مربی تیم ملی ایران نیز بود، مربی پرسپولیس شد و توانست نسل جدیدی از بهترین بازیکنان حال و حاضر ایران را تربیت کند. در دهه 90 پرسپولیس توانست 5 بار پیاپی به مقام قهرمانی لیگ برتر دست یابد که این رکورد در تاریخ فوتبال ایران بی‌سابقه است. همچنین یک جام حذفی و 4 سوپر جام نیز در این دوران، در کارنامه پرسپولیس قرار گرفت.

آنچه میراث برانکو نامیده می‌شد، با مربی‌گری یحیی گل‌محمدی نیز ادامه یافت و تا سال 1400 و تغییر دولت، این افتخارات، در سطح ملی و آسیایی، ادامه داشت. پرسپولیس حتی 2 بار توانست قهرمان جام باشگاه‌های غرب آسیا شود و در فینال قهرمانان آسیا به مقام نائب قهرمانی بسنده کند. حواشی تلخی مانند فوت ناگهانی کاپیتان محبوب پرسپولیس هادی نوروزی و محرومیت‌های عجیب و غریب نیز از دیگر حوادث این دوران باشگاه بودند.

روند تغییرات لوگوی باشگاه فوتبال پرسپولیس

لوگوی باشگاه پرسپولیس از سال 1342 تا سال 1357 به شکل یک فرورهر قرار گرفته در یک نماد بیضی شکل بود. پس از انقلاب، تا سال 1376 این باشگاه بدون نشان یا لوگوی رسمی و با همان نشان قبلی (به صورت غیر رسمی و مردمی) به فعالیت ادامه داد. تا این که در سال 76 لوگوی جدیدی مشابه سرستون‌های تخت جمشید برای پرسپولیس طراحی شد. نشان شیرهای سرستون تخت جمشید تا سال 90 چند بار دستخوش تغییر شد؛ اما این نشان به عنوان نماد مشترک در تمام لوگوهای باشگاه پرسپولیس دیده می‌شد. در سال 1390، تغییر اساسی بعدی در لوگوی پرسپولیس انجام گرفت و این لوگو، تبدیل به سپری سرخ رنگ شد که بر روی آن، طرح سرستون‌های تخت جمشید نیز دیده می‌شود. این سپر در سال 1396 آخرین تغییرات خود را هم کسب کرد و ستاره پرسپولیس نیز در بالای آن قرار گرفت که این لوگو، تا به امروز به عنوان لوگوی رسمی باشگاه پرسپولیس شناخته می‌شود. در تصویر زیر تمام لوگوهای باشگاه پرسپولیس را مشاهده می‌کنید.

مربیان پرسپولیس

نام مربی	سال‌های مربی‌گری	جام‌های به دست آورده
رجب علی فرامرزی	1342-1346
پرویز دهداری	1347-1348	مسابقات انتخابی آسیا
حسین فکری	1349-1350
آلن راجرز	1350-1353	جام منطقه‌ای 1350 جام تخت جمشید 1352
همایون بهزادی	1354-1355
بیوک وطن خواه	1354	جام تخت جمشید 1354
ایوان کونوف	1355
منصور امیرآصفی	1355-1356
پرویز قلیج خانی	1356
محراب شاهرخی	1356-1360	جام شهید اسپندی 1358
علی پروین	1360-1366	جام باشگاه‌های تهران سال‌های 1361-65-66-67 جام حذفی تهران 1361 و 66 جام حذفی ایران 1367
مسعود معینی	1367
علی پروین	1367-1372	جام باشگاه‌های تهران سال‌های 1368 و 1369 جام برندگان آسیا 1370 جام حذفی ایران 1371
محمود خوربین	1372
محمد پنجعلی	1372
ولادیسلا بگوویچ	1373
حمید درخشان	1373
هانس یورگن گده	1374
استانکو پوکله‌پوویچ	1374-1376	لیگ آزادگان 1374 و 1375
حمید درخشان	1376
ایوان متکوویچ	1376-1377
علی پروین	1377-1382	لیگ آزادگان 1378 و 1379 لیگ برتر 1381 جام حذفی 1378
وینگو بگوویچ	1382-1383
راینر زوبل	1383-1384
آری هان	1384-1385
مصطفی دنیزلی	1385-1386
افشین قطبی	1386-1387	لیگ برتر 1387
افشین پیروانی	1387
نلو وینگادا	1387-1388
زلاتکو کرانچار	1388
علی دایی	1388-1390	جام حذفی 1389 و 1390
حمید استیلی	1390
مصطفی دنیزلی	1390-1391
مانوئل ژوزه	1391
یحیی گل محمدی	1391-1392
علی دایی	1392-1393
حمید درخشان	1393-1394
برانکو ایوانکوویچ	1394-1398	لیگ برتر سال‌های 1396-1397-1398 جام حذفی سال 1398 سوپر جام 1396-1397-1398
گابریل کالدرون	1398
یحیی گل محمدی	1398 تا کنون	لیگ برتر سال‌های 1399-1400-1402 جام حذفی 1402 سوپر جام 1399 و 1402