موضوعات مرتبط با جام جهانی 2022 قطرجام جهانی فوتبال، مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان است که هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شود و در آن ۳۲ تیم ملی از قاره‌های مختلف جهان با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. میزبانی مسابقات جام جهانی، مقوله‌ای بسیار با اهمیت است. به دلیل استقبال بسیار خوب مردم از این مسابقات، کشوری که میزبان جام جهانی باشد، با سیل گسترده‌ای از گردشگران ورزشی روبرو خواهد بود و در صورت میزبانی مطلوب، درآمد بسیار بالایی از این میزبانی به دست خواهد آورد. به عنوان مثال روسیه در سال ۲۰۱۸ میزبان حدود ۴۰۰ هزار نفر توریست بود که برای تماشای مسابقات جام جهانی به این کشور سفر کرده بودند. درآمد مستقیم این کشور از برگزاری این مسابقات نیز حدود ۱۳.۷ میلیارد دلار برآورد شده است که البته، به این رقم باید تزریق سرمایه مردمی به بازارهای دیگر را هم افزود.
فرآیند انتخاب میزبانان جام جهانی بر عهده‌ی اعضای فدراسیون ۲۰۸ نفره‌ی فیفاست. این فرآیند تا پیش از جام جهانی ۲۰۲۲ بر عهده‌ی اعضای کمیته اجرایی فیفا متشکل از ۲۴ عضو بود که بعد از انتخاب روسیه برای سال ۲۰۱۸ و قطر برای سال ۲۰۲۲، در پی حجم گسترده اعتراضات، روند انتخاب میزبان‌های جام جهانی تغییر کرد. برای میزبانی جام جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ کشورهای متقاضی شرکت در مناقصه، در سال ۲۰۰۹ مدارک و درخواست رسمی خود را ارائه کردند. کشورهای زیادی متقاضی این میزبانی بودند، اما پس از انتخاب روسیه برای جام جهانی ۲۰۱۸، بنا شد که میزبان بعدی از کشوری بجز کشورهای عضو یوفا باشد.
بنابراین گزینه‌های باقی مانده کشورهای استرالیا، ژاپن، قطر، کره جنوبی و ایالات متحده آمریکا بودند. فیفا پس از دریافت تضامین و تعهدات لازم، با ۱۴ رأی از ۲۴ رأی، قطر را در همان سال به عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ انتخاب کرد. در پی این گزینش فیفا که در سال ۲۰۱۰ رقم خورد، بسیاری از فدراسیون‌های عضو فیفا به طور رسمی اعتراض خود را نسبت به انتخاب میزبان اعلام کردند و فیفا نیز دست به تغییراتی در روند این گزینش زد. از این پس انتخاب میزبان جام جهانی، ۸ سال زودتر و با انتخاب ۲۰۸ عضو فدراسیون فیفا مشخص خواهد شد.
اغلب ادوار جام جهانی در ماه‌های می، ژوئن و ژوئیه برگزار می‌شد. قطر به عنوان اولین کشور عربی میزبان جام جهانی، برخی از رویه‌های همیشگی را تغییر داد و یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تاریخ برگزاری مسابقات بود. به دلیل گرمای طاقت‌فرسای قطر در ماه‌های بهاری و تابستانی، برگزاری این مسابقات در آن فصول برای بازیکنان دشواری داشت و این مسئله اعتراضات گسترده‌ای را به همراه آورد. از این رو ستاد برگزاری مسابقات جام جهانی تصمیم گرفت که مسابقات سال ۲۰۲۲ در ماه‌های نوامبر تا اواسط دسامبر برگزار شوند. به همین دلیل نخستین بازی این جام روز یکشنبه ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲ در ورزشگاه البیت در شهر الخور و پس از مراسم افتتاحیه مسابقات، بین تیم‌های قطر و اکوادور انجام شد.
در هر دوره جام جهانی، از میان 208 فدراسیون فوتبال عضو فیفا، 32 تیم باید به مسابقات راه یابند. یکی از این تیم‌ها میزبان جام است و 31 تیم دیگر در سلسله مسابقاتی تحت عنوان مسابقات مقدماتی جام جهانی، به این رقابت‌ها راه پیدا می‌کنند. البته لازم به ذکر است که از جام جهانی 2026 به بعد، تعداد تیم‌های راه یافته به 48 تیم افزایش خواهند یافت؛ اما در اینجا می‌خواهیم درباره جام جهانی 2022 صحبت کنیم که با 32 تیم برگزار شد.
• فدراسیون فوتبال آسیا
در آسیا این رقابت‌ها از تاریخ ۶ ژوئن ۲۰۱۹ تا مارس ۲۰۲۲ برگزار شد و تیم‌های هر قاره، بر اساس سهمیه قاره‌ای، به جام بزرگ راه یافتند. سهمیه آسیا در این رقابت‌ها 4 و نیم تیم (بدون احتساب قطر) بود که مسابقات آن تحت نظارت کنفدراسیون فوتبال آسیا برگزار گردید و از بین 46 تیم ملی عضو AFC، 5 تیم از جمله تیم ملی ایران به جام جهانی 2022 قطر راه یافتند.
• فدراسیون فوتبال آفریقا
رقابت‌های مرحله مقدماتی قاره آفریقا بین 54 تیم برای انتخاب 5 تیم از تاریخ 4 سپتامبر ۲۰۱۹ تا ۲۹ مارس ۲۰۲۲ زیر نظر کنفدراسیون فوتبال آفریقا برگزار گردید.
• فدراسیون فوتبال آمریکای شمالی و مرکزی
رقابت‌های مقدماتی آمریکای شمالی و مرکزی (منطقه موسوم به کونکاکاف)، بین 35 تیم برای انتخاب 4 تیم از تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۲۱ تا ۳۰ مارس ۲۰۲۲ برگزار شد.
• فدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی
رقابت‌های آمریکای جنوبی (فدراسیون کونمبول) نیز از تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۲۰ تا ۲۹ مارس ۲۰۲۲ میان 10 تیم برای به دست آوردن 4 سهمیه موجود برگزار شد.
• فدراسیون فوتبال اقیانوسیه
رقابت‌های کنفدراسیون اقیانوسیه (OFC) بین 10 تیم ملی عضو این فدراسیون و برای به دست آوردن یک سهمیه پلی آف از تاریخ 17 تا 30 مارس 2022 برگزار شد.
• فدراسیون فوتبال اروپا
یکی از مهم‌ترین قاره‌ها در صنعت فوتبال، قاره اروپا است و فدراسیون فوتبال اروپا (UEFA) شامل 55 تیم ملی است که در 10 گروه 5 و 6 نفره طی ده هفته رقابت‌های گروهی، برای دست یابی به سهمیه 13 سهمیه جام جهانی با هم رقابت می‌کنند.
• پلی آف (میان فدراسیونی)
چهار تیم از 4 فدراسیون قاره‌ای مختلف، در مسابقات میان فدراسیونی یا پلی آف بازی می‌کنند که از میان آن‌ها 2 تیم به رقابت‌های جام جهانی خواهد رسید. دلیل این تقسیمات، سهمیه بندی قاره‌هاست که در برخی از آن‌ها، یک سهمیه پلی آف نیز در نظر گرفته می‌شود.
در اینجا قصد داریم فهرستی از تیم‌های راه یافته به جام جهانی 2022 قطر و تاریخچه حضور آن‌ها در جام جهانی را با هم بررسی کنیم:
• قطر
قطر که به عنوان میزبان در این مسابقات حضور داشت، نخستین تجربه حضور تیم ملی‌‌اش در جام جهانی بود که در 2 بازی اول با 2 باخت پیاپی، به سریع‌ترین میزبان حذف شده از جام جهانی در تمام اعصار تبدیل شد.
• دانمارک
دانمارک که به عنوان تیم اول گروه F یوفا به این مسابقات راه یافته بود، پیش از این 5 بار سابقه حضور در جام جهانی را داشت و یک بار در 1998 نیز تا یک چهارم نهایی این رقابت‌ها پیش رفت.
• آلمان
آلمان که به عنوان تیم اول گروه J یوفا به جام جهانی 2022 راه یافته بود، 19 سابقه حضور 4 جام قهرمانی در جام جهانی دارد.
• برزیل
برزیل پر افتخارترین تیم رقابت‌های جام جهانی است. این تیم پیش از جام جهانی قطر 21 بار به این مسابقات راه یافته بود و 5 مقام قهرمانی جهان نیز در کارنامه خود دارد.
• فرانسه
فرانسه که به عنوان تیم اول گروه D یوفا به این رقابت‌ها راه یافته بود، پیش از این 15 بار در جام‌های جهانی حضور داشت و 2 بار نیز قهرمان این جام شده بود.
• بلژیک
بلژیک که به عنوان تیم اول گروه E یوفا به جام 2022 رسیده بود، پیش از این 13 بار سابقه حضور در رقابت‌های جهانی را داشت و یک بار هم در سال 2018 به مقام سوم جام جهانی رسیده بود.
• کرواسی
کرواسی که به عنوان تیم اول گروه H یوفا به قطر آمده بود، پیش از این 5 بار در جام جهانی حضور داشت و بهترین عملکرد آن نیز در سال 2018 بود که به مقام دوم این رقابت‌ها رسید.
• اسپانیا
اسپانیا که به عنوان تیم اول گروه B یوفا به جام قطر رسیده بود، پیش از این 15 بار در جام جهانی حضور داشت و در سال 2010 نیز قهرمان این جام شده بود.
• سوئیس
سوئیس که به عنوان تیم اول گروه C یوفا به جام جهانی 2022 رفته بود، سابقه شرکت در 11 جام را داشت و سه بار تا بحال توانسته تا مرحله یک چهارم نهایی پیش برود.
• صربستان
صربستان که به عنوان تیم اول گروه A یوفا در این مسابقات شرکت داشت، پیش از این در 12 تورنومنت جهانی شرکت کرده بود و دو بار در سال‌های 1930 و 1962 به مقام چهارم رسیده بود.
• انگلستان
انگلیس که به عنوان تیم اول گروه I یوفا وارد جام جهانی شده بود، پیش از این رقابت‌ها 15 بار در جام جهانی حضور داشت و در سال 1966 نیز فاتح این جام شده بود.
• هلند
هلند که به عنوان تیم اول گروه G یوفا وارد رقابت‌های جام قطر 2022 شده بود، 10 بار در جام‌های جهانی حضور داشت و تا بحال 3 بار نائب قهرمان این رقابت‌ها شده.
• ایران
ایران که به عنوان تیم اول گروه A مرحله سوم AFC امتیاز حضور در جام جهانی 2022 را به دست آورد، پیش از این 5 بار به جام جهانی راه یافته بود و هرگز موفق به صعود از مرحله گروهی نشده است.
• آرژانتین
آرژانتین بعد از برزیل به عنوان تیم دوم کونمبول به جام جهانی راه یافت. این تیم 17 بار در این رقابت‌ها حضور داشته و پیش از این نیز 2 بار در سال‌های 1978 و 1986 قهرمان جام جهانی شده بود.
• کره جنوبی
کره جنوبی که به عنوان تیم دوم گروه A مرحله سوم ای‌اف‌سی به جام رسیده بود، پیش از این 10 تجربه حضور در جام جهانی را داشت و در سال 2002 نیز به مقام چهارم دست یافت.
• ژاپن
ژاپن به عنوان تیم دوم گروه B مرحله سوم AFC امتیاز حضور در جام جهانی 2022 را دریافت کرد. این تیم پیش از این 6 بار در جام جهانی حضور یافته و 3 بار نیز به مرحله یک هشتم نهایی رسیده بود.
• عربستان سعودی
عربستان به عنوان تیم اول گروه B مرحله سوم AFC به جام 2022 رسید. این تیم پیش از این 5 بار به رقابت‌های جام جهانی راه یافته و در سال 1994 نیز تا مرحله یک هشتم نهایی صعود کرده بود.
• اروگوئه
اروگوئه تیم سوم کونموبل بود که پیش از این 13 بار در جام جهانی حضور داشت و 2 بار نیز فاتح جام جهانی بوده است.
• اکوادوور
اکوادوور تیم چهارم کونموبل بود که پیش از این 3 بار به جام جهانی رسیده بود و در سال 2006 نیز تا مرحله یک هشتم نهایی صعود کرده بود.
• کانادا
کانادا تیم اول کونکاکاف بود که پیش از این تنها یک بار به جام جهانی رسیده بود.
• پرتغال
پرتغال که به عنوان برنده مرحله دوم یوفا به جام جهانی رسیده بود، پیش از این 7 بار سابقه شرکت در این جام را داشت و تنها یک بار در سال 1966 به مقام سوم رسیده بود.
• سنگال
سنگال که به عنوان برنده مرحله سوم آفریقا به جام جهانی رسیده بود، پیش از این 2 بار در این رقابت‌ها شرکت داشت و یک بار هم در سال 2002 تا یک چهارم نهایی بالا آمده بود.
• غنا
غنا که به عنوان برنده مرحله سوم آفریقا به جام جهانی رسیده بود، پیش از این 3 بار در این رقابت‌ها شرکت داشت و یک بار هم در سال 2010 تا یک چهارم نهایی بالا آمده بود.
• تونس
تونس که به عنوان برنده مرحله سوم آفریقا به جام جهانی رسیده بود، پیش از این 5 بار در این رقابت‌ها شرکت داشت و همواره در مرحله گروهی حذف شده است.
• لهستان
لهستان که به عنوان برنده مرحله سوم یوفا به جام جهانی رسیده بود، پیش از این 8 بار سابقه شرکت در این جام را داشت و دو بار نیز به مقام سوم رسیده بود.
• مراکش
مراکش که به عنوان برنده مرحله سوم آفریقا به جام جهانی رسیده بود، پیش از این 5 بار در این رقابت‌ها شرکت داشت و یک‌بار تا یک هشتم نهایی صعود کرده بود.
• کامرون
کامرون که به عنوان برنده مرحله سوم آفریقا به جام جهانی رسیده بود، پیش از این 7 بار در این رقابت‌ها شرکت داشت و یک‌بار تا یک چهارم نهایی نیز صعود کرده بود.
• ایالت متحده آمریکا
آمریکا که به عنوان تیم سوم کونکاکاف به این جام راه یافت، پیش از این 10 بار در جام جهانی رقابت کرده و در سال 1930 نیز به مقام سوم رسیده بود.
• مکزیک
مکزیک به عنوان تیم دوم کونکاکاف به قطر آمد. این تیم پیش از این 16 بار در جام جهانی حضور داشته و 2 بار نیز تا مرحله یک چهارم نهایی صعود کرده بود.
• کاستاریکا
کاستاریکا به عنوان برنده پلی‌آف کونکاکاف-اقیانوسیه به جام 2022 رسید. این تیم پیش از این 6 بار در جام جهانی حضور داشته و یک‌بار نیز تا مرحله یک چهارم نهایی صعود کرده است.
• ولز
ولز برنده پلی‌آف یوفا برای رسیدن به جام جهانی قطر بود. این تیم پیش از این تنها 1 بار سابقه حضور در جام جهانی را داشت که در همان تجربه، تا یک چهارم نهایی صعود کرد.
• استرالیا
استرالیا به عنوان برنده پلی‌آف ای اف سی-کونمبول به قطر رسید. این تیم پیش از این 5 بار در جام‌های جهانی حضور داشته که بهترین عملکرد آن در سال 2006، صعود به مرحله یک هشتم نهایی بوده است.
قهرمان جام جهانی 2022 کشور آرژانتین بود که برای دست‌یابی به سومین قهرمانی خود، مسیر دشواری را پشت سر گذاشت. این تیم که با تیم‌های عربستان، لهستان و مکزیک هم‌گروهی بود، در نخستین بازی خود در مقابل عربستان، با نتیجه غافل‌گیر کننده 2-1 مغلوب عربستان شد، در بازی‌های بعدی توانست 2 برد و 6 امتیاز را به دست آورده و به عنوان صدرنشین، به مرحله بعدی راه یابد.
آرژانتین در مرحله یک هشتم نهایی، در مقابل استرالیا با نتیجه 2-1 به پیروزی رسید و در مرحله یک چهارم نهایی، بازی سختی را در برابر هلند با نتیجه 2-2 به ضربات پنالتی کشید و در ضربات پنالتی توانست هلند را نیز از میان بردارد. در مرحله نیمه‌نهایی کرواسی را با نتیجه 3-0 شکست داد و با اقتدار، به فینال مسابقات راه یافت. فینال جام جهانی 2022 قطر، بین تیم‌های آرژانتین و فرانسه، در تاریخ 18 دسامبر در ورزشگاه ملی لوسیل قطر برگزار شد که یکی از پرهیجان‌ترین فینال‌های تاریخ جام جهانی بود. نتیجه بازی در وقت قانونی و وقت اضافه 3-3 مساوی شد و در ضربات پنالتی، آرژانتین موفق به فتح جام 2022 گردید.
قطر به عنوان نخستین کشور عربی میزبان جام جهانی، با چالش‌های قانونی و فرهنگی متعددی روبرو بود که یکی از آن‌ها، قانون ممنوعیت مصرف الکل در این کشور بود. مسائل دیگری مانند حقوق دگرباش‌های جنسی، مسئله حجاب و پوشش، مسئله اسکان افراد نامحرم در هتل‌ها و حقوق کارگران مهاجر در این کشور نیز باعث ایجاد حواشی متعدد در این جام شد که البته قطر توانست مدیریت نسبی و مناسبی را برای آن‌ها برقرار کند. به عنوان مثال در زمان بازی‌های جام جهانی مصرف الکل در این کشور در محدوده ورزشگاها مجاز گردید.
یکی دیگر از مسائل مهم مربوط به جام جهانی 2022، حذف روسیه از این رقابت‌ها بود. روسیه که در ۹ دسامبر ۲۰۱۹، توسط سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) به خاطر دستکاری جواب آزمایش دوپینگ، محرومیت‌های بین‌المللی سنگینی دریافت کرده بود، به دلیل تجاوز به خاک اوکراین، مجدداً از سوی کشورهای دیگر مورد تحریم قرار گرفت. در مرحله مقدماتی کشورهای لهستان، سوئد و جمهوری چک اعلام کردند که حاضر نیستند در خاک این کشور به رقابت بپردازند. فشارهای جهانی همه جانبه (بخصوص از سوی کشورهای اروپایی) در نهایت فیفا را بر آن داشت که روسیه را از تمام رقابت‌ها تا اطلاع ثانوی تعلیق نماید. به همین خاطر روسیه در جام جهانی 2022 قطر حضور نیافت.
