موضوعات مرتبط با بنیاد شهید و امور ایثارگرانبنیاد شهید و امور ایثارگران یک نهاد دولتی است که در سال 1358 به فرمان آیت الله خمینی(ره) تأسیس شد. این بنیاد تمرکز خود را از ابتدای فعالیت بر حمایت و تکریم از خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران قرار داد و با ارائه خدمات متنوعی همچون تأمین مسکن، بیمه درمانی، حقوق رسمی و تسهیلات آموزشی و فرهنگی، در تلاش بود تا شرایط زندگی بهتری برای آنان فراهم کند.
از افتخارات و دستاوردهای بنیاد شهید انقلاب اسلامی می‌توان به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، تأمین نیازهای معیشتی و رفاهی خانواده شهدای جنگ و جانبازان، و همکاری‌های بین‌المللی در حمایت از خانواده شهدا نهضت‌های اسلامی اشاره کرد. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با تاریخچه بنیاد شهید، خدمات و دستاوردهای آن، و نقش آن در حمایت از ایثارگران و خانواده شهدا آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
بنیاد شهید و امور ایثارگران یک سازمان دولتی است که در 22 اسفند 1358 به فرمان امام خمینی (ره) با هدف حمایت از خانواده شهدای جنگ، جانبازان و ایثارگران تاسیس شد. این بنیاد با مأموریت تأمین نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این قشر از جامعه، تلاش می‌کند تا شرایط زندگی بهتری را برای آنان فراهم سازد. وظایف این بنیاد شامل تأمین مسکن، معیشت، اشتغال، اولویت در استخدام دولتی، بیمه درمانی، حقوق رسمی برای معلولین جنگی و خانواده شهیدان، درمان معلولان و برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای خانواده‌های تحت پوشش است.بنیاد شهید و امور ایثارگران به عنوان یک سازمان دولتی نقش حیاتی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و حفظ ارزش‌های انقلاب اسلامی دارد. این نهاد با اجرای برنامه‌های متنوع و جامع، از تأمین مسکن و وسایل زندگی گرفته تا ارائه تسهیلات آموزشی و فرهنگی، تلاش می‌کند تا خانواده شهدا و ایثارگران در آرامش و آسایش زندگی کنند. همچنین، بنیاد با همکاری‌های بین‌المللی به حمایت از خانواده‌های شهیدان اسلام در خارج از مرزهای ایران نیز می‌پردازد و بدین ترتیب، نقش مهمی را جهت ترویج ارزش‌های انقلاب اسلامی در سطح جهانی ایفا می‌کند.
ایده اولیه تشکیل نهادی برای حمایت از آسیب‌دیدگان حوادث انقلاب اسلامی در سال 1342 شکل گرفت. در فروردین 1342 پس از حمله عوامل رژیم پهلوی به فیضیه، آیت الله خمینی (ره) دستور داد روحانیون خانواده طلبه‌هایی که دستگیر و به سربازی اعزام شده‌اند را شناسایی کرده و از آن‌ها حمایت کنند. رهبر انقلاب همچنین در سال 1343 پس از آزادی از زندان و بازگشت به قم، بر لزوم برطرف کردن نیاز بازماندگان شهدا 15 خرداد 1342 تأکید کرد.
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، نیاز به یک نهاد رسمی برای رسیدگی به امور شهدای جنگ و جانبازان بیشتر احساس می‌شد. سرانجام در 22 اسفند 1358 به فرمان امام خمینی (ره)، بنیاد شهید و امور ایثارگران تحت عنوان بنیاد شهید انقلاب اسلامی تشکیل شد. این بنیاد با هدف حمایت از خانواده شهدا و ایثارگران و تأمین نیازهای مختلف آنان آغاز به کار کرد. وظایف این بنیاد در یک فرمان ده‌ماده‌ای به مهدی کروبی، نخستین سرپرست بنیاد، ابلاغ شد.
تأمین نیازهای اقتصادی خانواده شهدا و ایثارگران از مسکن، معیشت، اشتغال و اولویت در استخدام دولتی، بیمه درمانی، حقوق رسمی برای معلولان و نیز برای خانواده شهیدان، درمان معلولین جنگی و ساختن برنامه‌هایی در رادیو برای معلولان و خانواده شهیدان از جمله وظایف اصلی این بنیاد بود.
با آغاز جنگ تحمیلی در سال 1359، نقش بنیاد شهید اهمیت بیشتری یافت. اینجا بود که افزون بر خانواده شهدا، خانواده شهدای مفقود الاثر و اسیرشدگان جنگی نیز از خدمات رفاهی، معنوی و پزشکی این بنیاد برخوردار شدند. در طول جنگ، رسیدگی به امور جانبازان و ایثارگران نیز بر عهده بنیاد شهید بود.
در سال 1383 با تجمیع نهادهای ایثارگران و بر اساس فرمان مقام معظم رهبری، بنیاد شهید انقلاب اسلامی و بنیاد مستضعفان و جانبازان در هم ادغام شدند و بنیاد شهید و امور ایثارگران شکل گرفت. این تغییرات ساختاری به منظور بهبود هماهنگی و کارایی بیشتر در ارائه خدمات به خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران صورت گرفت. امروز، بنیاد شهید و امور ایثارگران به عنوان نهادی مستقل، وظیفه حمایت و تأمین نیازهای این قشر از جامعه را بر عهده دارد.
بنیاد شهید و امور ایثارگران مسئول تأمین نیازهای اقتصادی خانواده شهدا و ایثارگران است. این مهم شامل تأمین مسکن، معیشت و دیگر مایحتاج زندگی است تا زندگی آنان به شکلی مناسب و با کرامت ادامه یابد.
بنیاد شهید و امور ایثارگران وظیفه دارد که خانواده شهدا و معلولین جنگلی را در استخدام‌های دولتی در اولویت قرار دهد. این سیاست به منظور فراهم کردن فرصت‌های شغلی مناسب و حفظ کرامت و رفاه خانواده شهدا و جانبازان در نظر گرفته شده است.
تأمین بیمه درمانی برای خانواده شهدا و جانبازان از دیگر وظایف بنیاد است. همچنین، بنیاد باید کارت‌های ویژه‌ای برای خرید دارو و استفاده از خدمات درمانی فراهم کند تا هزینه‌های درمان برای این قشر از جامعه کاهش یابد.
بنیاد شهید وظیفه دارد تا به منظور حفظ شرایط مطلوب زندگی و کمک برای تامین نیازهای اساسی زندگی برای معلولان ناتوان و خانواده شهدایی که قادر به کار کردن نیستند، حقوق رسمی و کمک‌های مالی تعیین کند.
بنیاد شهید و امور ایثارگران مسئول توسعه برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای خانواده شهدای جنگ و ایثارگران است. این مهم شامل راه‌اندازی مدارس شاهد، دانشگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی ویژه برای فرزندان شهدا است تا آنان هم بتوانند به نوبه خود از فرصت‌های آموزشی و فرهنگی ویژه بهره‌مند شوند.
بنیاد موظف به ارائه خدمات درمانی و پزشکی به مجروحان و آسیب‌دیدگان جنگ است. این مهم شامل درمان‌های تخصصی، تأمین تجهیزات پزشکی و در صورت لزوم، تأمین هزینه‌های درمان در خارج از کشور است.
بنیاد شهید و امور ایثارگران وظیفه دارد تا فرهنگ ایثار و شهادت را در جامعه ترویج دهد. بنیاد با برگزاری مراسم سالگرد شهدا، تأسیس موزه‌های شهید و تولید برنامه‌های رسانه‌ای برای زنده نگه‌داشتن یاد شهدا و ترویج ارزش‌های ایثار و فداکاری به این وظیفه می‌پردازد.
مدیریت و نگهداری از اموال و دارایی‌های مربوط به خانواده شهدا و ایثارگران نیز بر عهده بنیاد است. این وظیفه شامل نظارت بر اموال موروثی و تأمین مناسب آن‌ها برای خانواده‌های نیازمند است.
بنیاد مسئول رسیدگی به اختلافات احتمالی در زمینه سرپرستی و مسائل حقوقی مربوط به خانواده شهدا و ایثارگران است. مدیریت مسائل مربوط به سرپرستی کودکان خردسال و سایر مسائل قانونی مرتبط با این قشر توسط بنیاد حل و فصل می‌گردد.
بنیاد شهید و امور ایثارگران می‌تواند به خانواده شهیدان اسلام و نهضت‌های اسلامی در خارج از کشور نیز کمک کند. این وظیفه شامل ارائه کمک‌های مالی، پزشکی و فرهنگی به خانواده شهیدان در کشورهای مختلف است.
مدیریت بنیاد شهید و امور ایثارگران نقش کلیدی در هدایت و نظارت بر فعالیت‌های این نهاد دارد. رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران تحت نظر مقام معظم رهبری منصوب می‌شود و این انتصاب به تایید شورای عالی اداری نیز نیاز دارد. معمولاً مدت انتصاب رئیس بنیاد چهار سال است، اما این مدت ممکن است بر اساس ارزیابی عملکرد و نیازهای بنیاد تمدید شود.
رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران مسئولیت‌های متعددی را بر عهده دارد. او باید با تعیین خط مشی‌ها و استراتژی‌های کلان، راهبردهای بنیاد را برای تحقق اهداف و وظایف آن تدوین کند. علاوه بر این، نظارت بر تخصیص و استفاده بهینه از منابع مالی بنیاد، از جمله بودجه‌های عمومی و اختصاصی، به عهده اوست. همکاری با نهادهای دولتی و خصوصی نیز یکی دیگر از وظایف اساسی رئیس بنیاد است تا نیازهای خانواده شهدا و ایثارگران به بهترین شکل تأمین شود.
رئیس بنیاد همچنین مسئول برنامه‌ریزی و نظارت بر اجرای برنامه‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی بنیاد است و باید عملکرد بخش‌های مختلف را ارزیابی کند. ارتباط مستمر و مؤثر با خانواده شهدا و ایثارگران و رسیدگی به مسائل و درخواست‌های آنان از دیگر مسئولیت‌های اوست، که در این راستا تضمین اجرای سیاست‌های بنیاد نیز بر عهده رئیس بنیاد است. در نهایت، رئیس بنیاد باید گزارش‌های دوره‌ای درباره فعالیت‌ها و عملکرد بنیاد را به مقام‌های بالاتر و نهادهای مرتبط ارائه دهد.
رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران مسئول نظارت و هدایت کلیه فعالیت‌ها و برنامه‌های بنیاد است. از جمله وظایف رئیس بنیاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ریاست بنیاد شهید و امور ایثارگران با هدایت و نظارت مداوم رهبر جمهوری اسلامی و همکاری با سایر نهادهای دولتی، به تأمین نیازهای خانواده شهدا و ایثارگران و تحقق اهداف بنیاد کمک می‌کند. در ادامه اسامی روسای بنیاد شهید و امور ایثارگران را از زمان تاسیس تاکنون نوشته‌ایم.
1. حجت‌الاسلام مهدی کروبی 1358–1371: حجت‌الاسلام مهدی کروبی به عنوان نخستین رئیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی در سال 1358 به این سمت منصوب شد. وی نقش کلیدی در راه‌اندازی و تنظیم فعالیت‌های اولیه بنیاد داشت و بسیاری از سیاست‌ها و دستورالعمل‌های بنیاد در دوران ابتدایی شکل‌گیری آن تحت نظارت او تدوین شدند.
2. حجت‌الاسلام محمدحسن رحیمیان 1371–1383: حجت‌الاسلام محمدحسن رحیمیان پس از آقای مهدی کروبی از سوی اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس بنیاد منصوب شد. ادغام بنیاد شهید و بنیاد امور ایثارگران و جانبازان در دوره ریاست ایشان اتفاق افتاد. با ادغام بنیاد شهید و ایجاد بنیاد شهید و امور ایثارگران، رحیمیان از سال 1383 تا سال 1392 به عنوان نماینده ولی فقیه به فعالیت در بنیاد ادامه داد.
3. حسین دهقان 1383–1388: با شکل گیری بنیاد شهید و امور ایثارگران آقای حسین دهقان به عنوان رئیس بنیاد معرفی شد. ایشان در دوره‌ای که به تجمیع نهادهای ایثارگری و تغییر نام بنیاد به بنیاد شهید و امور ایثارگران منجر شد با حکم رهبری به ریاست بنیاد منصوب شد. وی نقش اساسی در تحول و انسجام این نهاد برعهده داشت و به ارتقاء خدمات و برنامه‌های بنیاد پرداخت.
4. مسعود زریبافان 1388–1392: پس از پایان دوران ریاست آقای دهقان، جناب آقای مسعود زریبافان از سوی رئیس جمهور وقت، آقای احمدی نژاد به عنوان رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران معرفی شد. در دوران ریاست آقای زریبافان بنیاد شهید به توسعه زیرساخت‌های رفاهی و فرهنگی خود ادامه داد و تلاش‌های زیادی برای بهبود وضعیت معیشتی خانواده شهدا و ایثارگران صورت گرفت.
5. حجت‌الاسلام سید محمدعلی شهیدی محلاتی 1392–1399 : حجت‌الاسلام محلاتی از سوی رئیس جمهور وقت، آقای حسن روحانی پس از مسعود زریبافان به سمت ریاست بنیاد شهید منصوب شد. ایشان تا خرداد 1399 در مقام ریاست بنیاد باقی ماند.
6. سعید اوحدی 1399–1400 : سعید اوحدی از سوی رئیس جمهور وقت، آقای حسن روحانی پس از محمدعلی شهیدی محلاتی به عنوان ریاست بنیاد شهید معرفی شد. ایشان تا شهریور 1400 در مقام ریاست بنیاد باقی ماند.
7. سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی 1400–تاکنون : سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی رئیس فعلی بنیاد شهید و امور ایثارگران است که در دوران تصدی خود به تقویت خدمات بنیاد، توسعه برنامه‌های فرهنگی و رسیدگی به مسائل جدید ایثارگران پرداخته است.
سازمان‌های وابسته به بنیاد شهید و امور ایثارگران نقش مهمی در گسترش و اجرای اهداف این بنیاد ایفا می‌کنند. این سازمان‌ها به منظور تأمین و تقویت منابع مالی، ارائه خدمات تخصصی و ارتقاء کیفیت خدمات به خانواده شهدا و ایثارگران تأسیس شده‌اند. هر یک از این سازمان‌ها به صورت مستقل یا به عنوان زیرمجموعه‌ای از بنیاد شهید، وظایف خاصی را بر عهده دارند که به تحقق اهداف بنیاد کمک می‌کند.
بنیاد شهید و امور ایثارگران، به عنوان نهاد اصلی مسئول رسیدگی به خانواده شهدا و ایثارگران، با هدف حمایت از این گروه‌های ویژه جامعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت تاسیس شده است. این بنیاد از زمان تأسیس به تدریج به یکی از نهادهای کلیدی در نظام جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده و در طی سال‌ها فعالیت خود، به‌طور مستمر در تلاش بوده تا به نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خانواده شهدا و ایثارگران پاسخ دهد.
با گسترش فعالیت‌های بنیاد، سازمان‌ها و نهادهای وابسته متعددی تأسیس شده‌اند که هر کدام نقش مهمی در تحقق اهداف بنیاد ایفا می‌کنند. سازمان‌های اقتصادی و درمانی، دانشگاه‌های آموزشی و سازمان‌های مدیریت اموال، به تقویت زیرساخت‌ها و بهبود خدمات بنیاد کمک کرده‌اند.
با توجه به وظایف و اهداف بنیاد، همراه با فعالیت‌های گسترده و سازمان‌های وابسته، بنیاد شهید و امور ایثارگران به تلاش خود برای ارتقاء سطح زندگی و احترام به یاد شهدای جنگ و ایثارگران ادامه می‌دهد. این نهاد با توجه به نیازهای روز جامعه و با بهره‌گیری از منابع و ظرفیت‌های خود، به حفظ و تقویت فرهنگ ایثار و شهادت در ایران و در سطح بین‌المللی ادامه خواهد داد.
