اخبار شورای امنیت سازمان ملل متحد در رسانه‌ها

شورای امنیت سازمان ملل متحد یکی از شش رکن اصلی سازمان ملل متحد است که مسئولیت حفظ امنیت و صلح بین‌المللی را بر عهده دارد. این شورا که در سال 1945 تاسیس شد متشکل از 15 عضو است. پنج عضو دائمی با حق وتو شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین و ده عضو غیر دائمی که به صورت دوره‌ای برای دو سال انتخاب می‌شوند. شورای امنیت از زمان تاسیس تاکنون، نقش حیاتی و مهمی در مدیریت بحران‌های جهانی، تصویب تحریم‌ها، اعزام نیروهای پاسدار صلح و اعطای مجوز بکارگیری نیروی نظامی علیه کشورهای متخاصم ایفا کرده است.

در ادامه این مطلب، با تاریخچه، وظایف و عملکرد شورای امنیت سازمان ملل متحد بیشتر آشنا می‌شویم. اگر به مسائل بین‌المللی علاقه‌مند هستید، در ادامه همراه ما باشید.

شورای امنیت سازمان ملل چیست؟

سازمان ملل متحد، به عنوان یک نهاد بین‌المللی، در سال 1945 با هدف ارتقا صلح و امنیت جهانی و تقویت همکاری‌های بین‌المللی تأسیس شد. این سازمان، با اعضایی از سراسر جهان و همچنین با ماموریت‌های گسترده‌اش، به عنوان یک مرجع جهانی در حل و فصل اختلافات بین المللی بین کشورها و پیشبرد اهداف بشردوستانه عمل می‌کند. شورای امنیت ملی سازمان ملل متحد در میان ارکان مختلف این سازمان، به دلیل مسئولیت‌های ویژه‌ در حفظ صلح و امنیت جهانی، نقشی بی‌بدیل و حیاتی دارد.

در طول تاریخ، تصمیمات و اقدامات شورای امنیت به طور قابل توجهی بر تحولات بین‌المللی تأثیر گذاشته است. در حال حاضر نیز این شورا طبق وظایف تعیین شده در منشور ملل متحد با تشکیل کمیته‌ها و هیئت‌های تخصصی به بررسی مسائل مختلف جهانی می‌پردازد و با صدور قطعنامه‌ها سعی در حفظ امنیت و صلح بین‌المللی دارد.

شورای امنیت سازمان ملل متحد یکی از شش رکن اصلی سازمان ملل است که به طور مسئولیت مدیریت و حل بحران‌های جهانی را برعهده دارد. این شورا در سال 1945 با 15 عضو تشکیل شد؛ اعضای این شورا شامل پنج کشور دائمی با حق وتو و ده کشور غیر دائمی که برای مدت دو سال به عنوان اعضای موقت انتخاب می‌شوند.

شورای امنیت به عنوان نهاد تصمیم‌گیرنده در زمینه بحران‌های بین‌المللی، برای مقابله با نقض‌های امنیتی و تهدیدات جهانی این توانایی را دارد که برای اتخاذ تدابیر گسترده‌ای صاحب نظر باشد. این شورا با تحلیل و ارزیابی وضعیت‌های بحرانی و اتخاذ تصمیمات کلیدی، تلاش می‌کند تا به حفظ صلح و ثبات در سطح جهانی کمک کند. نقش شورای امنیت در مدیریت بحران‌ها و هدایت اقدامات بین‌المللی، بر اهمیت آن در ساختار سازمان ملل افزوده و باعث شده است که این شورا یکی از ارکان اساسی در نظام بین‌المللی باشد.

تاریخچه شروع به کار

شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ 24 اکتبر 1945، به دنبال پایان جنگ جهانی دوم و تأسیس سازمان ملل، آغاز به کار کرد. اولین جلسه رسمی این شورا در تاریخ 17 ژانویه 1946 برگزار شد و محل برگزاری آن، کاخ سن‌ژرمن پاریس بود. به دلیل وضعیت ویژه‌ای که پس از جنگ بر اروپا حاکم بود، این مکان به عنوان محل موقت برای کرسی اعضای شورا انتخاب شد. در نخستین جلسه شورا امنیت، اعضای شورا بر روی اصول و روش‌های کاری خود متمرکز شدند و درباره تصمیمات اولیه برای استقرار سیستم جدید جهانی در زمینه امنیت و صلح بین المللی گفتگو کردند.

در سال 1946، شورای امنیت به تدریج به نیویورک نقل مکان کرد و از آن زمان تاکنون جلسات این شورا در ساختمان سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار می‌شود. این انتقال به دلیل موقعیت مرکزی نیویورک و احساس نیاز به ایجاد یک مقر دائمی برای سازمان ملل متحد صورت گرفت. ساختمان کنونی سازمان ملل، با فضای مدرن و امکانات پیشرفته، مکان اصلی برای برگزاری جلسات شورای امنیت ملل است.

در ابتدا، این شورا 11 عضو داشت. اعضای این شورا 5 کشور دائمی و 6 کشور غیر دائمی را شامل می‌شد. اما در سال‌های بعد، این تعداد به 15 عضو افزایش یافت که شامل 5 کشور دائمی با حق وتو و 10 کشور غیر دائمی انتخابی است. این تغییرات به منظور نمایندگی بهتر کشورهای مختلف و افزایش کارایی در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی صورت گرفت.

همچنین، ساختار و وظایف شورا با توجه به تحولات جهانی و نیازهای جدید، به طور مداوم مورد بازنگری و اصلاح قرار می‌گیرد تا بتواند به طور مؤثرتر به حفظ صلح و امنیت جهانی و دیگر وظایف خود در سطح بین الملل بپردازد.

وظایف و اختیارات

وظایف و اختیارات شورای امنیت بر اساس منشور ملل متحد مجموعه‌ای از مسئولیت‌ها و قدرت‌هایی است که به منظور حفظ امنیت و صلح بین‌المللی در نظر گرفته شده‌اند. بخش مهمی از این وظایف و اختیارات به شرح زیر است:

• مسئول اولیه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی: شورای امنیت به‌عنوان مسئول اصلی حفظ صلح و امنیت جهانی عمل می‌کند و برای انجام این وظیفه اختیارات و ابزارهای مختلفی در دسترس دارد.
• توصیه روش‌های مسالمت‌آمیز حل و فصل اختلافات بین‌المللی: این شورا راه‌حل‌های مسالمت‌آمیزی را برای حل اختلافات بین‌المللی توصیه می‌کند.
• تاسیس ارکان فرعی برای انجام وظایف خود: شورا امنیت سازمان ملل می‌تواند برای به رسیدگی به برخی وظایف خود اقدام به ایجاد نهادهای فرعی کند.
• توسل به قوهٔ قهریه برای حفظ یا اعاده صلح: شورای امنیت می‌تواند در صورت لزوم از نیروی نظامی برای حفظ یا بازگرداندن صلح به کشورها استفاده کند.
• تنظیم برنامه برای تأسیس سیستمی در جهت هدفمندی استفاده از تسلیحات نظامی و نظارت بر آن: این شورا می‌تواند برنامه‌هایی را برای استفاده هدفمند از تسلیحات نظامی و نظارت بر آن‌ها تنظیم ‌کند.
• تحقیق، تجزیه و تحلیل هر وضعیت تنش زا: شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند هر وضعیتی را که ممکن است منجر به بی‌ثباتی جهانی یا افزایش تنش‌ شود، بررسی و تحلیل ‌کند.
• فراخوانی اعضا برای اعمال کردن تحریم‌های اقتصادی: شورای امنیت مختار است که با تشکیل جلساتی در جهت جلوگیری یا توقف هر نوع تجاوز تصمیماتی اتخاذ کند. همچنین شورا مجاز است با اعمال تحریم‌های اقتصادی و سایر اقدامات غیرنظامی برای جلوگیری از ایجاد تنش اقدام کند.
• به‌کارگیری نظام قیمومت بین‌المللی در صورت ضرورت در مناطق استراتژیک: در صورت لزوم، شورا می‌تواند نظام قیمومت بین‌المللی را در مناطق استراتژیک به‌کار گیرد.
• تعیین وجود تهدید به صلح یا اقدام تجاوزکارانه: شورا می‌تواند تهدید به صلح یا اقدامات تجاوزکارانه را شناسایی کرده و توصیه‌هایی برای مقابله با آن‌ها ارائه دهد.
• دعوت از طرفین برای پیروی از اقدامات موقتی که برای پیشگیری از وخامت اوضاع ضروری یا مطلوب به نظر می‌رسد: شورا اختیار دارد که از طرفین درگیر بخواهد اقدامات موقتی را برای جلوگیری از وخامت اوضاع در پیش بگیرند.

این وظایف و اختیارات به شورا امکان می‌دهند تا به ایفای نقش حیاتی خود در حفظ امنیت و صلح بین‌المللی بپردازد.

اعضای شورای امنیت

شورای امنیت سازمان ملل متحد دارای 15 عضو است.( 5 عضو دائمی و 10 عضو انتخابی) اعضای دائمی به طور دائم در شورا حضور دارند و می‌توانند با استفاده از حق وتو، از پذیرش هر قطعنامه شورای امنیت جلوگیری کنند. این کشورها به دلیل نقشی که در تاسیس سازمان ملل و درگیری‌های جهانی پس از جنگ جهانی دوم داشته‌اند، به طور دائمی در شورا باقی مانده‌اند.

اعضای انتخابی هر دو سال یک بار از میان کشورهای عضو سازمان ملل متحد انتخاب می‌شوند و نمایندگی یک دوره دو ساله را به عهده دارند. این کشورها در دوره عضویت خود نقش مهمی را در فرآیندهای تصمیم‌گیری شورا ایفا می‌کنند.

اعضای دائمی

• ایالات متحده آمریکا: آمریکا به عنوان یکی از بنیان‌گذاران سازمان ملل و همچنین به عنوان قدرت بزرگ جهانی به عنوان یکی از اعضای دائمی در شورای امنیت حضور دارد.
• بریتانیا: به عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ جهانی و بنیان‌گذاران سازمان ملل، در ردیف اعضای دائمی شورای امنیت قرار دارد.
• فرانسه: از بنیان‌گذاران سازمان ملل و یکی از پنج کشور دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد است. فرانسه به خاطر تاریخچه و تاثیرش در نظام بین‌الملل، به عنوان یکی از اعضای دائمی شناخته می‌شود.
• روسیه: این کشور که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 جانشین آن در شورای امنیت سازمان ملل شد، روسیه از حق وتو برخوردار است و در تصمیمات و صدور هر قطعنامه‌ شورا امنیت نقش مهمی ایفا می‌کند.
• چین: به دلیل موقعیت و نفوذ جهانی‌اش به عنوان یکی از پنج کشور دائمی شورای امنیت سازمان ملل در نظر گرفته شده است.

اعضای انتخابی

•  ژاپن: به عنوان یکی از کشورهای بزرگ اقتصادی و تأثیرگذار در آسیا به عضویت انتخابی شورای امنیت درآمده است. این کشور تا پایان 2024 عضو شورای امنیت سازمان ملل است.
•  سوئیس: سوئیس به عنوان مرکز دیپلماسی و سازمان‌های بین‌المللی یکی از کشورهای انتخابی شورای امنیت تا پایان سال 2024 است که در جهت تقویت صلح و ثبات جهانی مشارکت دارد.
•  مالت: مالت، با موقعیت استراتژیک خود در مدیترانه و نقشی که در مسائل منطقه‌ای ایفا می‌کند، به عنوان عضو انتخابی شورای امنیت تا پایان 2024 برای تقویت صلح و امنیت بین‌المللی انتخاب شده است.
• اکوادور: اکوادور با تأکید بر توسعه پایدار و حفظ حقوق بشر، به عضویت انتخابی شورای امنیت درآمده است و تا پایان 2024 به سهم خود در حل و فصل اختلافات بین المللی و چالش‌های جهانی مشارکت می‌کند.
•  موزامبیک: موزامبیک به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه در آفریقا، به عنوان عضو انتخابی شورای امنیت، تا پایان 2024 نقش مهمی در نمایندگی منافع و چالش‌های قاره آفریقا دارد.
• الجزایر: الجزایر با تأثیرگذاری در امور منطقه‌ای و بین‌المللی، به عنوان یکی از کشورهای انتخابی شورای امنیت به تقویت صلح و امنیت جهانی می‌پردازد و تا پایان دوره دوساله عضویتش(سال 2025) نظرات و منافع قاره آفریقا را نمایندگی می‌کند.
• سیرالئون: سیرالئون، با تجربه در زمینه‌های صلح و بازسازی پس از درگیری‌های داخلی، به عنوان عضو انتخابی شورای امنیت در تلاش برای ارتقاء صلح و ثبات جهانی تا سال 2025 مشارکت دارد.
•  کره جنوبی: کره جنوبی به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته و تأثیرگذار در آسیا، تا سال 2025 در شورای امنیت به تقویت همکاری‌های بین‌المللی و تلاش برای حل و فصل بحران‌ها در سطح جهانی می‌پردازد.
•  گویان: گویان به عنوان یک کشور کوچک و مهم در آمریکای جنوبی، عضو انتخابی شورای امنیت است که تا سال 2025 نقش پررنگی در نمایندگی منافع و چالش‌های منطقه‌ای دارد.
• اسلوونی: اسلوونی با توجه به موقعیت استراتژیک خود در اروپا و نقش فعال در مسائل بین‌المللی، به عنوان عضو انتخابی شورای امنیت سازمان ملل تا سال 2025 به تقویت صلح و امنیت جهانی کمک می‌کند.

نحوه عملکرد

شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان یکی از ارکان اصلی این سازمان، مسئولیت حفظ صلح و امنیت جهانی را بر عهده دارد. نحوه عملکرد این شورا به طور عمده شامل بررسی و رسیدگی به تهدیدات و نقض‌های امنیتی، اتخاذ تصمیمات الزام‌آور و همکاری با کشورهای عضو شورا برای اجرای این تصمیمات است.

شورای امنیت جلسات خود را به طور منظم و در مواقع بحران برگزار می‌کند و با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله قطعنامه‌ها و تحریم‌ها، تلاش می‌کند تا به حل و فصل اختلافات و بحران‌های بین‌المللی بپردازد.

 

 

تشکیل جلسات

هر جلسه شورای امنیت به طور معمول در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار می‌شود. تشکیل جلسات شورا به درخواست اعضای شورا، دبیرکل سازمان ملل، یا بر اساس بحران‌های جهانی و منطقه‌ای صورت می‌گیرد.

این جلسات می‌تواند به صورت علنی در مجمع عمومی و یا غیرعلنی، دور از دید رسانه‌ها برگزار شوند. جلسات علنی به طور عمومی در اختیار عموم و رسانه‌ها قرار می‌گیرند و مباحث آن به صورت گزارش‌ و مصوبات منتشر می‌شود.

اما در جلسات غیرعلنی، موضوعات حساس و محرمانه بررسی می‌شوند و اطلاعات مربوط به آن به صورت محدود و کنترل‌شده منتشر می‌شود.

 

قطعنامه شورای امنیت

قطعنامه‌ شورای امنیت ابزار اصلی برای اتخاذ تصمیمات و سیاست‌های این شورا است. این قطعنامه‌ها می‌توانند شامل اعمال تحریم‌ها، مجازات‌ها یا اقدامات نظامی برای مقابله با تهدیدات و نقض‌های امنیتی باشند.

قطعنامه‌ها به رأی‌گیری در شورای امنیت نیاز دارند و برای تصویب آن‌ها نیاز به حداقل 9 رأی مثبت از مجموع 15 رای در شورای امنیت است. با این حال، هر یک از پنج کشور دائمی می‌توانند با استفاده از حق وتو، تصویب قطعنامه را متوقف کنند.

 

حق وِتو

حق وتو، اختیاری است که به پنج کشور دائمی شورای امنیت (ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، چین و روسیه) داده شده است تا با استفاده از آن از تصویب قطعنامه‌هایی که نمی‌پذیرند یا آن‌ها را مضر می‌دانند، جلوگیری کنند. به عبارت دیگر، حتی اگر 10 کشور از 15 کشور شورای امنیت به تصویب یک قطعنامه رای مثبت دهند، حق وتو یکی از پنج کشور دائمی می‌تواند آن قطعنامه را ملغی کند.

این سیستم به منظور حفظ تعادل قدرت و جلوگیری از تصمیم‌گیری‌های یک‌جانبه در شورای امنیت طراحی شده است.

جمع بندی

شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان یکی از ارکان اصلی این سازمان، از زمان تأسیس آن در سال 1945، تاکنون نقش حیاتی و مهمی را در جهت حفظ صلح و امنیت جهانی برعهده داشته است. این شورا پنج عضو دائمی و ده عضو انتخابی دارد که به‌طور دوره‌ای انتخاب می‌شوند. اعضای دائمی شامل کشورهای ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین هستند که به دلیل حق وتو، قدرت ویژه‌ای در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی دارند.

وظایف شورای امنیت شامل بررسی و تصمیم‌گیری در مورد تهدیدات علیه امنیت و صلح بین المللی، اعمال تحریم‌ها، و تصویب قطعنامه‌ها برای حل بحران‌ها و منازعات است. این شورا از طریق جلسات ویژه دوره‌ای به این وظایف می‌پردازد و حق وتو اعضای دائمی آن به‌طور قابل توجهی بر نتایج تصمیمات تاثیر می‌گذارد.

با تغییرات و تحولات جهانی، شورای امنیت با چالش‌های جدیدی روبه‌رو است، اما همچنان به‌عنوان نهاد مرکزی در تلاش است تا با مدیریت بحران‌ها و حفظ ثبات بین‌المللی به برقراری صلح و امنیت در جهان کمک کند.